Trong lịch sử Trung Hoa cổ đại, Hán Cao Tổ Lưu Bang kể từ khi làm Hoàng đế chủ trương phong vương cho tông thất, quyền lực của các Hoàng tử lấn át cả Hoàng đế. Sau này đã dẫn đến cuộc nổi loạn của 7 tông thất nhà Hán. Cuộc nổi loạn ấy diễn ra vào năm 154 TCN, dưới triều đại của Hán Cảnh Đế Lưu Khải – vị Hoàng đế thứ 6 của nhà Hán.
Sau khi đoạt ngôi từ tay nhà Tần, Hán Cao Tổ Lưu Bang đã phong vương cho các công thần. Nhưng vài năm sau khi nắm vững ngôi vị, Lưu Bang lần lượt trừ khử hoặc phế truất các công thần làm Vương các nước chư hầu (loại bỏ những vương thất khác họ) và chỉ phong Vương cho các con cháu họ Lưu, đồng thời giao ước với các quan đại thần: “Ai không phải họ Lưu mà làm vương thì thiên hạ cùng đánh nó”. Giao ước này được những trung thần như: Trần Bình, Chu Bột thực hiện triệt để sau khi Lã hậu qua đời (180 TCN). Hai người đã khởi xướng việc diệt các chư hầu, phe cánh họ Lã mà Lã hậu dựng lên trong thời gian cầm quyền, tôn Đại vương Lưu Hằng làm Hán Văn Đế (Hoàng đế thứ 5 của nhà Hán). Lúc này, Hán Văn Đế chỉ trực tiếp nắm quyền cai quản 1/3 lãnh thổ Trung Hoa, tập trung quanh kinh đô Trường An, 2/3 còn lại do các vương thất với quân đội riêng nắm quyền.
Hán Văn Đế soạn chiếu trao ngôi Vương nước Tề, Triệu, Sở cho người trong họ để đền đáp công lao trong cuộc chiến chống họ Lã. Tuy nhiên, Tế Bắc vương Lưu Hưng Cư và Hoài Nam vương Lưu Trường lần lượt bộc lộ ý định làm phản năm 177 TCN và 174 TCN và bị tiêu diệt.
Để giảm thế lực các chư hầu, Hán Văn Đế nghe theo kiến nghị của đại thần là Giả Nghị, nhân lúc Tề vương qua đời bèn chia nhỏ nước Tề làm 6 nước: Tề, Tế Bắc, Tế Nam, Giao Tây, Giao Đông, Tri Xuyên; với nước Hoài Nam, ông điều Hoài Nam Vương Lưu Hỷ làm Thành Dương Vương, chia Hoài Nam làm 3: Hoài Nam, Hành Sơn, Lư Giang.
Chính sách chia nhỏ chư hầu của Hán Văn Đế mới thực hiện được bước đầu. Các đại thần lại khuyên Hán Văn Đế nên tiếp tục làm yếu nước Ngô nhưng Hán Văn Đế ngại thế lực của Ngô vương Tỵ (con Lưu Trọng – anh Cao Tổ, tức anh họ của Văn Đế) rất lớn, nước Ngô lại giàu mạnh nên không nghe theo.
Một ván cờ “không chịu thua” rước đại họa “Thất quốc chi loạn”
Theo Sử ký của sử gia Tư Mã Thiên, một lần nọ, con trai của Ngô vương Lưu Tỵ là Lưu Hiền đến thăm con trai Hán Văn Đế là Thái tử Lưu Khải. Hai hoàng tử cùng nhau vui chơi trong vài ngày, tận hưởng giàu sang. Trong một ván cờ, Thái tử Lưu Khải đi nhầm nước cờ, biết mình sắp thua nên muốn rút lại nước cờ đã đi. Lưu Hiền không chấp nhận. Hai bên lời qua tiếng lại dẫn đến ẩu đả. Lưu Khải vì nhất thời tức giận, đã cầm bàn cờ đánh vào đầu Lưu Hiền, đến khi dừng tay thì Hoàng tử nước Ngô đã nằm bất động.
Hán Văn Đế một mặt cảnh cáo Lưu Khải, mặt khác cho người đưa thi hài Lưu Hiền về nước Ngô an táng, gửi lời thương tiếc sâu sắc. Ngô vương Lưu Tỵ đứng bên quan tài con trai mà hết sức tức giận, yêu cầu sứ giả đem Lưu Hiền về kinh đô Trường An chôn cất. “Thiên hạ đều là của Lưu gia, con của ta chết tại Trường An, thì chôn cất tại Trường An, đưa về nước Ngô làm gì”, Ngô vương Lưu Tỵ uất ức nói. Kể từ đó, Lưu Tỵ đem lòng căm ghét triều đình, thường xuyên cáo ốm, không một lần đặt chân tới Trường An. Sứ giả triều đình diện kiến, Lưu Tỵ tuyên bố không gặp. Hán Văn Đế nể tình anh em họ, không truy cứu những hành động này của Lưu Tỵ.
Cuộc nổi loạn của vương thất nhà Hán
Năm 157 TCN, Hán Văn Đế qua đời, Thái tử Lưu Khải lên nối ngôi, tự là Hán Cảnh Đế. Cảnh Đế nghe theo lời đại thần, tiếp tục làm giảm thế lực chư hầu, theo đó sẽ tước bớt quận Đông Hải của Sở Vương Mậu, tước bớt quận Dự Chương và quận Cối Kê của Ngô Vương Lưu Tỵ, tước bớt quận Thường Sơn của Triệu Vương Toại và 6 huyện của Giao Tây Vương Ngang.
Trong lúc triều đình đang bàn bạc, Ngô Vương Lưu Tỵ nghe tin mình bị cắt đất, sợ sau này sẽ bị mất hết đất đai quyền hành nên quyết định khởi sự. Nghe tiếng Giao Tây Vương dũng mãnh thiện chiến, chư hầu thường nể sợ, Ngô Vương Lưu Tỵ sai đại phu Ứng Cao đến kêu gọi Lưu Ngang cùng làm phản. Sau đó Lưu Tỵ đích thân đến gặp Lưu Ngang ước hẹn kế hoạch tây tiến.
Quần thần Giao Tây biết ý đồ của Lưu Ngang, khuyên không nên làm phản, vì thế lực chư hầu yếu hơn thiên tử; giả sử thành công lại dễ dẫn đến tranh chấp thiên hạ giữa Ngô và Giao Tây. Lưu Ngang không nghe, sai sứ sang kêu gọi các nước Tề, Tri Xuyên, Giao Đông, Tế Nam, Tế Bắc ước hẹn cùng làm phản. Ngô Vương Lưu Tỵ cũng ước hẹn với nước Triệu, Sở cùng khởi binh.
Không lâu sau, lệnh tước đất các chư hầu từ Trường An ban ra. 7 nước chư hầu do Ngô Vương Lưu Tỵ khởi binh. Liên quân 7 nước chủ trương đánh mạnh về phía Tây, chiếm trọn các khu vực trung tâm ở Trung Hoa, vây hãm kinh đô Trường An. Ngô Vương ra lệnh tổng động viên, huy động được hơn 20 vạn người. Tế Bắc vương Lưu Chí lúc đầu đồng ý hưởng ứng nổi loạn nhưng đến phút cuối đổi ý, quyết định không tham gia. Hai vương thất khác không kịp điều binh mã theo liên quân tây tiến.
Để đối phó lực lượng phản loạn, triều đình nhà Hán chia quân làm 3 đạo. Đạo quân chủ lực do Chu Á Phu thống lĩnh, tấn công phe nổi loạn ở vùng Đông Nam. Hai đạo quân còn lại đối phó quân Triệu ở phía Bắc và quân phản loạn ở bán đảo Liêu Đông.
Ở Trường An, đại thần Viên Áng đòi Hán Cảnh Đế xử tử Tiều Thổ, là người đề ra chủ trương cắt đất của các phiên vương. Nhưng cái chết của Tiều Thổ vẫn không ngăn Ngô vương Lưu Tỵ lui quân. Viên Áng được giao làm sứ giả truyền tin triều đình đồng ý ngừng tước đất của các vương thất. Nhưng Ngô Vương hay tin cười lớn nói: “Ta bây giờ đã là Hoàng đế phía Đông, chẳng lẽ còn phải lạy người khác hay sao?”
Đến lúc này, quân chủ lực của Ngô Vương đang vây đánh nước Lương của Lương Vương Lưu Vũ. Chu Á Phu không đem quân ứng cứu ngay lập tức mà chỉ huy kỵ binh cắt đứt tuyến đường vận lương của quân Ngô. Lưu Tỵ liền quay sang đánh quân triều đình nhưng bị Chu Á Phu phản kích đánh tan tác. Sau thất bại ở An Huy, quân Ngô gần như tan rã. Lưu Tỵ rút tàn quân trở về Trấn Giang, tỉnh Giang tô ngày nay. Lưu Tỵ bị quân địa phương giết chết, đem đầu về Trường An dâng Hán Cảnh Đế. 6 Hoàng tử khác tham gia nổi loạn lần lượt bỏ mạng trên chiến trường, hoặc chọn cách tự sát. Tế Bắc vương Lưu Chí vì bị bức bách làm phản, đến cuối cùng không xuất quân hưởng ứng nên được miễn tội chết, cải phong làm Tri Xuyên Vương.
Loạn 7 nước kéo dài từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch năm 154 TCN thì bị dẹp. Quân làm phản thất bại hoàn toàn, các vua chư hầu làm phản đều mất mạng. Hòa bình nhanh chóng được lập lại trên lãnh thổ Trung Quốc.
Tập trung quyền lực về tay Hoàng đế
Dẹp xong loạn 7 nước, Hán Cảnh Đế ra lệnh xóa bỏ nước phong của các chư hầu này, đưa đất đai về dưới quyền quản lý trực tiếp của Hoàng đế. Ngoài ra, ông còn tiến hành chỉnh lý địa giới một số nước chư hầu, thu nhỏ quyền lực của họ. Đặc ân phong con Sở Vương là Lưu Lễ làm Sở Vương, nhưng nước bị thu nhỏ chỉ có quận Bành Thành; nước Đại cũng bị thu hẹp chỉ có quận Thái Nguyên.
Sau này, Hán Cảnh Đế tiếp tục chính sách làm yếu các chư hầu. Sau khi Lương Vương Lưu Vũ em ông qua đời, ông chia nước Lương làm 5 nước nhỏ, khiến số lượng chư hầu nhà Tây Hán lên tới 25 nước, nhiều nhất kể từ khi nhà Hán thành lập. Thế lực chư hầu yếu hơn nhiều so với trước. Sau đó đến thời Hán Vũ Đế còn tiếp tục theo đuổi chính sách này, loại bỏ hoàn toàn việc cắt đất phong hầu khiến cho chế độ quân chủ trung ương tập quyền ngày càng được củng cố.
Trung Hoa nổi tiếng với chiều dài lịch sử nhiều biến cố cùng những triều đại thay phiên nhau và những câu chuyện thâm cung bí sử ít người biết đến. Chính những câu chuyện về lịch sử lại trở thành “liều thuốc” kích thích bất kỳ khách du lịch nước ngoài nào. Nếu du khách yêu thích lịch sử Trung Hoa và muốn tự mình khám phá nhiều điều thú vị hơn thì hãy thực hiện ngay một chuyến du lịch Trung Quốc nhé!
