Ẩm thực Tứ Xuyên là một trong 4 hệ ẩm thực lớn của nền ẩm thực Trung Hoa. Ẩm thực ở nơi dây mang trong mình những nét tinh túy riêng, đặc trưng mà không vùng nào có được.

Tứ Xuyên là một tỉnh nằm ở Tây Nam của Trung Quốc. Đây chính là một trong những trung tâm kinh tế trọng yếu của miền Tây Trung Quốc. Ngoài ra, Tứ Xuyên còn là nơi định cư của rất nhiều dân tộc thiểu số như người Tạng, người Di và người Khương. Chính điều này góp phần tạo nên sự phân hóa về văn hóa sâu sắc ở Tứ Xuyên.

Là một trong 3 thành phố có khí hậu nóng nhất và là trung tâm kinh tế, Tứ Xuyên nổi tiếng với nền ẩm thực dồi dào nguyên liệu và thực phẩm thuộc loại tươi ngon bậc nhất.

Ẩm thực Tứ Xuyên gồm hai trường phái: Thành Đô và Trùng Khánh. Các món ăn Tứ Xuyên đặc biệt chú trọng về sắc, hương, vị, và hình; nhất là có khá nhiều vị và nồng đậm gồm: tê, cay, mặn, ngọt, chua, đắng, thơm, trộn lẫn khéo léo, biến hóa linh hoạt, đã pha chế ra mấy chục vị phức hợp rất độc đáo như: tê cay, chua cay, dầu đỏ, dầu trắng… Nhiều khẩu vị lại khéo chế biến, nên đã được xếp hàng đầu trong các món ăn ở trong và ngoài nước, được gọi là “mỗi món một khác, trăm món trăm vị”. 

Phương pháp nấu của các món ăn Tứ Xuyên là khéo dựa vào các điểu kiện nhiên liệu, khí hậu và thực khách, vận dụng linh hoạt tình hình cụ thể, trong cách nấu ăn có hơn 30 phương pháp gồm: xào, rán, chiên, kho, ướp, nộm, muối,…

Theo đà sản xuất phát triển và kinh tế phồn vinh, các món ăn Tứ Xuyên trên cơ sở vốn có, đã hấp thu sở trường của các món ăn Nam Bắc, cũng như ưu điểm của các bữa tiệc quan chức và nhà buôn, hình thành đặc điểm món ăn miền bắc nấu theo kiểu Tứ Xuyên, món ăn miền nam mang hương vị Tứ Xuyên, nên mới được gọi là “Thực tại Trung Quốc, vị tại Tứ Xuyên”.

Các món ăn Tứ Xuyên rất coi trọng về thay đổi mùi vị, phân biệt rõ đậm nhạt, nặng nhẹ. Món ăn Tứ Xuyên không thể tách rời với ớt, hoa tiêu và hạt tiêu. Có khá nhiều cách sử dụng ớt và rất linh hoạt, khi thì dùng làm nguyên liệu chính, khi thì chỉ dùng làm phối liệu, nhưng phần lớn là dùng làm gia vị. Món ăn Tứ Xuyên cũng có khá nhiều kiểu cách đổi mùi vị, vừa phù hợp với từng khẩu vị của người ăn, cũng thích hợp với mỗi mùa khí hậu khác nhau như: mùa đông và mùa xuân khí hậu rét mướt thì dùng vị ớt nhiều hơn. Còn mùa hạ và mùa thu khí hậu nóng bức thì vị ớt phải giảm đi ba phần. Một đặc điểm lớn nhất của món ăn Tứ Xuyên là khéo điều chỉnh mùi vị, khẩu vị có nồng có nhạt, trong nhạt có nồng, nồng nhưng không ngấy, nhạt nhưng không bạc. Do đó, món ăn Tứ Xuyên không những lắm vị và nồng hậu, mà còn có sở trường về mặt thanh, tươi, đạm, nhã, khiến người ăn đều tấm tắc khen ngợi và thật khó quên.

Dưới đây là 18 món ăn nổi tiếng nhất (không theo thứ tự) mà du khách có thể thưởng thức nếu dịp nào đó đến Tứ Xuyên. Những đầu bếp Tứ Xuyên thật xuất sắc trong việc kết hợp các món gia vị nóng, cay, mặn, chua và đậm đà để tạo ra những hương vị đáng ngạc nhiên.

Lẩu Tứ Xuyên (Ma La Huo Guo)

Nổi tiếng với các món ăn cay, Tứ Xuyên là địa chỉ du lịch tuyệt vời dành cho các tín đồ ẩm thực thích vị cay nồng nàn của các món ăn. Tứ Xuyên cũng là quê nhà của món lẩu cùng tên rất được lòng thực khách.

Món ăn dân gian này bắt nguồn tại các bến cảng vùng Trường Giang vào đầu triều Thanh. Nó nhanh chóng được các thuyền viên yêu thích bởi sự tiện lợi, dễ làm và khả năng làm ấm cơ thể hiệu quả.

Nồi lẩu Tứ Xuyên thường được phục vụ trong loại nồi hai ngăn. Một ngăn có chứa nhiều gia vị cay nóng, ngăn còn lại thì không cay để phù hợp với khẩu vị của khách và trung hoà bớt vị cay. Tuy nhiên, cũng có những nồi lẩu có đến 9 ngăn.

Có hai loại lẩu Tứ Xuyên nổi tiếng là lẩu Thành Đô và lẩu Trùng Khánh. Hai loại lẩu này rất khó phân biệt vì cách chế biến và nguyên liệu như nhau, nhưng lẩu Trùng Khánh cay nồng và đậm đà hơn. Những du khách không quen ăn cay sẽ không tài nào nếm nổi phần nước lẩu cay chảy nước mắt của nồi lẩu Trùng Khánh.

Tuy lẩu Tứ Xuyên cay là thế nhưng lại không hề gây nhiệt cơ thể bởi được chế biến với 89 nguyên liệu khác nhau, giúp người ăn cảm thấy vị cay nhưng không gây ảnh hưởng tới sức khỏe dạ dày.

Lẩu xiên (Chuan chuan xiang)

Món ăn này thực chất là một biến thể của món lẩu truyền thống trứ danh của Tứ Xuyên. Mặc dù sinh sau đẻ muộn nhưng lại rất được thực khách yêu thích. Khác với lẩu truyền thống, các thành phần ăn kèm được xiên vào que, từ rau củ cho đến các loại thịt sau đó được nhúng vào sốt ăn kèm nấu trong nồi đất hoặc sắt, giúp cho việc thưởng thức món ăn dễ dàng hơn.

Cá nhúng trong dầu ớt (Shui zhu yu)

Khi cơn sốt các món ăn Tứ Xuyên làm mưa làm gió vào cuối những năm 1990 thì món Shui zhu yu đã trở thành trung tâm của mọi loại ẩm thực.

Shui zhu yu có nghĩa là “cá nấu trong nước”, tuy nhiên khi thưởng thức món này thì du khách sẽ nhận ra phần nước dùng này không hẳn là nước mà thực chất lại được sử dụng rất nhiều dầu thực vật. Đó là lý do vì sao nồi cá Shui zhu yu lúc nào cũng trông đẹp mắt và hấp dẫn không thể tả.

Nguyên liệu phổ biến làm nên món Shui zhu yu này là cá và phần nước dùng được nấu từ dầu thực vật, hạt tiêu Tứ Xuyên, cải thảo, tỏi, hồi, gừng khô và tất nhiên sẽ có rất nhiều ớt đỏ tươi bên trong. Phần nguyên liệu cá ở đây có thể sử dụng từ nhiều loại cá chứ không hẳn chỉ riêng một loại cá nào. Cá có thể được cắt lát cho dễ ăn nhưng cũng có khi được để nguyên cả con. Đặc biệt, ngoài cá ra thì đôi khi nhiều quán ăn ở Tứ Xuyên còn sử dụng nguyên liệu thịt heo, thịt bò để thay thế, tuy nhiên du khách nhất định phải thử món Shui zhu yu nấu từ cá bởi khi được nấu từ cá thì vị ngọt thanh của món ăn chắc chắn sẽ khiến du khách hài lòng hơn hẳn.

Đậu phụ Mapo (Mapo Doufu)

Đậu phụ Mapo là một trong những món ăn nổi tiếng của Tứ Xuyên được lưu truyền cách đây hàng trăm năm. “Mapo” là cái tên được lấy theo người sáng lập ra món ăn. Chuyện kể rằng, vào thời nhà Thanh, có một cặp vợ chồng nọ mở quán bán thức ăn. Và một trong những món đặc sản của quán chính là đậu phụ sốt cay mà ai ghé quán cũng muốn một lần nếm thử. Lúc này, người vợ cũng là đầu bếp chính của nhà hàng nhưng không biết do nguyên nhân gì mà mặt bà có rất nhiều mụn rỗ nên mọi người quen gọi là Mapo (“ma” trong tiếng Trung có nghĩa là mụn rỗ, “po” có nghĩa là người đàn bà). Dần dần, cái tên mới này cũng gắn liền với món ăn mà bà làm ra, ai cũng quen gọi là đậu phụ Mapo và tương truyền cho đến ngày nay.

Nguyên liệu chính làm nên món đậu phụ Mapo không thể bỏ qua đậu phụ non. Đậu phụ trắng được cắt ra thành từng miếng vuông nhỏ rồi xào chung với thịt (heo hoặc bò) băm nhỏ. Ngoài ra, một gia vị không thể thiếu là tương đậu, một loại tương được ủ lên men trong thời gian dài. Đặc biệt, trong món ăn này không thể thiếu đi các gia vị cay đặc trưng từ ớt và tiêu. Đặc biệt, đậu phụ trắng lại được cho nhiều ớt đỏ, hai màu sắc tương phản nhau càng khiến cho món đậu phụ Mapo thêm nổi bật và đẹp mắt hơn.

Mặc dù được làm từ đậu phụ trắng khá nhạt nhẽo nhưng do món ăn này kết hợp hài hòa các nguyên liệu khác như thịt băm và nhiều loại gia vị cay nồng nên không chỉ vô cùng hấp dẫn mà hương vị món ăn còn rất tinh tế. Đậu phụ mềm và có vị hơi beo béo kết hợp với vị ngọt của thịt, vị cay của ớt tiêu lại thêm vị chua, hăng của đậu tương khiến món đậu phụ Mapo rất dễ đi vào lòng người và làm hài lòng mọi thực khách mới nếm qua lần đầu tiên.

Gà xào ớt đậu phộng (Gongbao Jiding)

Gongbao Jiding là món ăn cực kỳ phổ biến trong ẩm thực Tứ Xuyên. Món ăn hấp dẫn này gồm gà chặt thành miếng nhỏ nấu với ớt, đậu phộng nên có vị cay đặc trưng. Thêm một chút nước sốt vị ngọt và chua nhẹ, chút tiêu, món ăn này sẽ làm hài lòng hầu hết các khẩu vị.

Món Gongbao Jiding rất được ưa chuộng tại các nhà hàng của người Hoa trên thế giới. Hiện nay ngoài thịt gà, người ta còn sáng tạo ra nhiều món ăn bằng các loại thịt khác như thịt heo, thịt bò và thậm chí cả các loại hải sản; tuy nhiên món ăn với nguyên liệu thịt gà vẫn luôn được nhiều người yêu thích nhất.

Gà nguội với nước sốt cay (Liang Ban Ji)

Liang Ban Ji là một món ăn hòa quyện giữa lạnh và nóng. Món ăn nổi tiếng này được chế biến từ thịt gà luộc được tẩm gia vị cay, rất đơn giản nhưng lại vô cùng hấp dẫn.

Không có công thức cố định, gà thường được chặt nhỏ và một loại nước sốt đặc biệt gồm giấm, đường, nước tương, dầu ớt, dầu vừng và rắc lên tiêu Tứ Xuyên. Đậu phộng rang hoặc hạt vừng và hành lá cắt lát được thêm vào như là bước trang trí cuối cùng.

Vịt hun khói trà (Zhang Cha Ya)

Ngoài các món gà trứ danh, ẩm thực Tứ Xuyên còn nổi tiếng với các món được chế biến từ vịt, chẳng hạn như Vịt hun khói trà (Zhang Cha Ya). 

Người đầu bếp Tứ Xuyên cần thời gian vài ngày để hoàn thành món này. Con vịt sẽ được ướp và hun khói bằng lá trà để hấp thụ những hương vị tươi mới. Sau đó là công đoạn hấp và chiên giòn nhưng không quá lâu. Nếu du khách muốn đổi khẩu vị các món ăn Tứ Xuyên cay nồng sang đồ ít gia vị hơn thì Zhang Cha Ya là một lựa chọn tuyệt vời.

Thịt heo nấu hai lần (Hui Guo Rou)

Sở dĩ món ăn này được đặt tên như vậy vì những miếng thịt ba chỉ béo ngậy lần đầu tiên được luộc lên, sau đó đem chiên trong chảo với các loại gia vị và tỏi tây. Đây là một món ăn Tứ Xuyên ít cay và khiến cho thịt có hương vị ngon ngọt.

Không còn gì tuyệt vời bằng khi thưởng thức những miếng thịt thơm ngon này kèm với cơm trắng và có lẽ là thêm một ít nước súp, một bữa ăn hấp dẫn đã hoàn tất.

Lưỡi và lòng bò (Fu Qi Fei Pian)

Fu Qi Fei Pian là một món ăn lạnh với thịt bò, lòng, gân, sách bò trộn với nước sốt cay. Món ăn này kèm rau mùi, lạc, vừng ở trên.

Cặp vợ chồng phát minh ra món ăn này được cho rằng đã có được một cuộc hôn nhân hài hòa nên món ăn còn được đặt tên là “miếng phổi vợ chồng” dịch đúng nghĩa theo tiếng Trung Quốc.

Mì Dan Dan (Dan Dan Mian)

Nhắc đến ẩm thực Tứ Xuyên mà bỏ qua món mì Dan Dan thì là một thiếu sót lớn. Cái tên “Dan Dan” còn có nghĩa là gánh, bắt nguồn từ những người bán rong gánh mì rao khắp phố phường. Đến năm 2013, mì Dan Dan trở thành một trong 10 món mì nổi tiếng nhất Trung Quốc.

Nguyên liệu của mì Dan Dan vô cùng đơn giản bao gồm mì trứng, thịt xay, tỏi tươi, rau mùi, đậu phộng rang cùng loại sốt cay đặc trưng của người Tứ Xuyên. Đầu tiên, phần sốt thịt sẽ được cho xuống cuối bát, tiếp đến là phần mì trứng tươi đã được chần nóng, và cuối cùng là nêm nếm gia vị, rắc hành lá, mùi và đậu phộng rang lên trên bề mặt. Khi ăn, khách sẽ dùng đũa để trộn món mì lên và thưởng thức.

Gia vị bí mật của món ăn này là hạt cải muối (Yacai) và ớt chưng chuẩn Tứ Xuyên. Hạt cải muối là một trong những loại thực phẩm phổ biến nhất Tứ Xuyên, những hộ gia đình thường muối cả hũ to để ăn dần quanh năm. Ớt chưng Tứ Xuyên cũng là loại gia vị được làm khá cầu kỳ từ nhiều loại gia vị khác nhau như ớt, lá nguyệt quế, hồi, thảo quả, nhục đậu khấu, đinh hương… Ớt chưng Tứ Xuyên có hương vị khá phức tạp và chúng chính là bí quyết để đem đến vị cay tê và tạo nên mùi thơm đặc trưng cho mọi món ăn ở vùng đất này.

Mì Choushou

Mì Choushou là một trong những món ăn nổi tiếng về độ cay và ngon của ẩm thực Tứ Xuyên nói riêng và ẩm thực Trung Quốc nói chung. Điểm đặc biệt ở món mì này không chỉ là gia vị “siêu cay”, mà còn ở độ đặc biệt của hoành thánh, khi ăn, du khách sẽ cảm nhận được độ “cực mỏng” của lớp vỏ hoành thánh, kết hợp với nước dùng được ninh từ các loại thịt gia cầm, rồi thêm các loại gia vị khác cho món ăn dậy mùi thơm đặc trưng.

Mì khoai lang chua cay (Suan La Fen)

Suan La Fen không chỉ phổ biến ở Tứ Xuyên mà còn được ưa chuộng rộng rãi ở khắp nơi trên toàn Trung Quốc. Món ăn có phần thanh đạm này đặc trưng bởi vị cay nóng và chua hòa quyện với vị ngọt của sợi mì tươi và màu đỏ bắt mắt của ớt sa tế tạo cảm giác vừa ngon mắt vừa ngon miệng.

Thành phần chính của Suan La Fen là tinh bột khoai lang và đậu Hà Lan. Sau khi trộn hai loại bột này theo tỷ lệ nhất định, người ta sẽ làm sợi mì bằng cách rây bột lỏng vào nước sôi, kích cỡ của sợi mì sẽ phụ thuộc vào đường kính của những lỗ nhỏ trên rây.

Gia vị chính tạo nên đặc trưng của món mì này chính là dầu ớt, hạt tiêu Tứ Xuyên và giấm có tác dụng làm dậy hương vị món ăn và kích thích vị giác. 

Miến cuộn rong biển sốt Tứ Xuyên

Miến cuộn rong biển bề ngoài ăn giòn rụm nghe thích tai. Bên trong xúc xích cắn mềm, bùi, có chút béo ngậy vừa đủ, phần miến mềm dai, đậm vị sốt cay Tứ Xuyên. Món ăn này cực kì thích hợp với những tín đồ “hảo cay”.

Chân vịt cay

Chân vịt cay là một trong những những món ăn vặt thích hợp cho du khách bởi hương vị đậm đà và cảm giác giòn dai thích thú khi thưởng thức.

Bên ngoài mang màu vàng óng ả, tự nhiên từ màu dầu điều phi lên, trông rất bắt mắt và cuốn hút người ăn về phần nhìn. Không những vậy, ăn còn ngon và vui miệng, cực kì thích hợp cho những cuộc tụ tập nhâm nhi, tâm tình cùng bạn bè.

Sủi cảo sốt cay (Zhong shui jiao)

Zhong shui jiao là há cảo thịt heo nhỏ ngập trong nước tương ngọt, tỏi nghiền và dầu ớt. Được đặt tên theo một quầy ăn vỉa hè địa phương, món há cảo này đã trở thành một trong những món ăn vặt nổi tiếng nhất Tứ Xuyên.

Mala Liangfen

Một món ăn nhẹ đơn giản nhưng rất được ưa chuộng tại Tứ Xuyên vào mùa hè chính là món thạch đậu được phủ một lớp dầu ớt cùng với nước tương, giấm và tỏi. Sở dĩ món ăn này được yêu thích chính bởi vị thanh mát và ngọt dịu hòa quyện với vị cay nồng đặc trưng của ẩm thực Tứ Xuyên cực phù hợp với khí hậu ẩm và có phần ngột ngạt của vùng đất này.

Cà tím vị cá (Yu xiang qie zi)

Món cà tím vị cá có thể khiến cho người không thích ăn cà tím trở nên yêu thích loại thực phẩm này, thậm chí có thể “gây nghiện”. Ẩm thực Trung Hoa có rất nhiều cách chế biến cà tím, tạo nên một món ăn ngon tuyệt mà du khách chắc chắn phải thay đổi những định kiến của mình. Ở vùng Tứ Xuyên, món ăn hấp dẫn này được làm từ ớt ngâm chua, sốt chua ngọt vị cá nấu cùng cà tím.

Rau xanh theo mùa (Shi ling shu cai)

Các món ăn cay cay Tứ Xuyên thường được mọi người chú ý đến nhưng bữa ăn sẽ không hoàn chỉnh nếu thiếu đi các món ăn nhẹ – đặc biệt là rau theo mùa.

Tỉnh Tứ Xuyên từ lâu đã nổi tiếng là một vùng đất màu mỡ trong sự phong phú tuyệt vời của sản phẩm tươi sạch. Ví dụ như cải dầu hoặc cải xoong Trung Quốc, một loại rau trộn salad có vị chua đặc biệt.

Khi đặt chân tới Tứ Xuyên trong hành trình du lịch Trung Quốc, du khách hãy nhớ thưởng thức qua các món ăn thơm ngon mà chúng tôi đã vừa giới thiệu trên đây nhé! Nhâm nhi, thưởng thức những món ăn tại mảnh đất này, du khách sẽ cảm nhận được hương vị bùng nổ trong miệng. Đặc biệt với những món ăn ở Tứ Xuyên – nét đặc biệt trong văn hóa ẩm thực Trung Hoa, chắc chắn sẽ khiến du khách phải chảy nước mắt khi ăn những món ăn này.