Lễ nghi được xem là nét đặc trưng và quan trọng nhất của người Trung Hoa. Trong đó, lễ nghi sẽ tạo ra một xã hội hài hòa, giúp mọi người tôn trọng lẫn nhau. Chính vì vậy, nghi thức chào hỏi là một văn hóa tốt đẹp, đã ăn sâu vào máu thịt của con người nơi đây.
Nếu như ở phương Tây dùng ôm hôn hoặc bắt tay khi chào hỏi, lúc gặp gỡ nhau, thì người phương Đông lại có cách chào hỏi nhau rất khác biệt. Kỳ thực, từ trước đến nay, bắt tay hay ôm hôn không phải là truyền thống của phương Đông nói chung và Trung Hoa nói riêng. Chúng ta đều biết Trung Quốc có lịch sử lâu đời, được xem là “lễ
nghi chi bang”, còn có câu: “Trung Quốc hữu lễ nghi chi đại, cố xưng Hạ” (Trung Quốc có lễ nghi to lớn, nên gọi Hạ – chữ Hạ trong Hoa Hạ).
Trong thực tế, từ khi có “Chu lễ” của Chu Công, cổ nhân Trung Quốc đã cố một hệ thống quy phạm những phương thức chào hỏi khi gặp nhau, có nghi lễ ngang hàng, hoặc nghi lễ của vãn bối với trưởng bối, còn có hoàn lễ của trưởng bối dành cho vãn bối. Những lễ nghi này đều không có tiếp xúc, phóng khoáng mà đẹp mắt, đơn giản mà hàm súc.
Khi gặp nhau, người Trung Hoa thường cúi đầu chào (Cúc cung), hai tay đặt áp vào hai bên đùi, thân trên hơi nghiêng về phía trước. Tư thế này thường thể hiện sự tôn trọng với người đối diện mình. Người Trung Hoa quan niệm, cúi người càng thấp, càng thể hiện được sự tôn trọng với người kia. Nếu gặp người lớn tuổi hay những người có chức vị cao hơn mình mà không cúi chào, sẽ bị coi là không có văn hóa.
Khi gặp những vị giáo sư, thầy giáo hay những học giả, phải nhanh chóng đi tới đứng đối diện với họ và chắp tay hành lễ (Củng thủ). Tư thế này thường dùng để biểu đạt sự biết ơn, chúc mừng, xin lỗi, hay phổ biến nhất là biểu thị cầu xin người khác giúp đỡ.
Khi chắp tay, người nam thường dùng lòng bàn tay trái nắm lấy nắm tay phải. Còn đối với nữ thì ngược lại, dùng lòng bàn tay phải ôm lấy nắm tay trái.
Lễ nghi chào hỏi phổ biến dành cho người tập võ là “ôm quyền”, bởi người tập võ, toàn thân mặc giáp, tay cầm binh khí, không tiện khom người cúi chào.
Khi ôm quyền, bàn tay trái (hoặc tay phải) duỗi thẳng, tay còn lại nắm chặt lại, lòng bàn tay đặt sát với nắm tay. Người xưa quan niệm, tay trái là văn, tay phải là võ, ý nghĩa là văn võ song toàn. Do đó lễ nghi ôm quyền thường dùng tả chưởng hữu quyền (tay trái thẳng, tay phải nắm), biểu thị hữu hảo, ẩn giấu tài năng. Ngược lại, tả quyền hữu chưởng (tay trái nắm, tay phải thẳng) lại mang tính công kích
Với nữ giới Trung Hoa, người ta sẽ dùng một phương thức chào hỏi rất độc đáo và đẹp mắt, đó là “Vạn phúc”. Nữ nhi thời xưa thường nói: “Vạn phúc” vấn an, đồng thời hai tay đặt chồng lên nhau và đặt ở trước bụng, đầu gối hơi khom lại để hành lễ.
Nghi thức chào hỏi này bắt đầu thịnh hành từ thời Đại Tống, nhưng hiện nay chúng ít được sử dụng trong xã hội hiện đại.
Trong văn hóa Trung Hoa cũng tồn tại nghi thức “Tác ấp” (Vòng tay thi lễ). Đây là cách gọi chung của lễ nghi cổ xưa được thực hiện khi người ta gặp nhau. Nó đã trở thành tập tục từ khoảng 3.000 năm trước đây, vào thời Tây Chu.
Thời sơ khai, lễ nghi này được phân thành thổ ấp, thì ấp, thiên ấp. Thổ ấp là hai tai ôm ở phía trước, khi hành lễ hai tay hơi đưa về phía dưới. Hiện tại thường sử dụng khi trưởng bối gặp vãn bối, thượng cấp gặp hạ cấp. Thì ấp là hai tay ôm đẩy về phía trước, hiện tại thường sử dụng giữa hai người ngang hàng. Thiên ấp là hai tay ôm ở phía trước,
hơi đẩy lên phía trên, hiện tại thường sử dụng khi vãn bối gặp trưởng bối.
Khi hành lễ, người nam tay trái để phía ngoài, người nữ tay phải để phía ngoài, cúi đầu khom người về phía trước thể hiện sự khiêm nhường.
Cổ nhân rất coi trọng thi lễ chào hỏi, cho rằng đây là hành vi thể hiện tâm thành kính, do đó mới có câu: “Ấp nhượng nhi thiên hạ trị”.
Trong Phật gia, người ta sẽ áp dụng nghi lễ “Hợp thập”. Hòa thượng thường hợp thập để chào người đối diện. Tất nhiên không chỉ dùng để chào hỏi, mà còn dùng để cầu nguyện, khi gặp bậc tôn giả hoặc Phật thì cũng sử dụng nghi lễ này.
Trong truyền thống của Yoga hoặc một số khu vực ở Nam Á cũng thường dùng nghi lễ này. Cách thực hiện là hai tay chắp nhẹ vào nhau, đặt nghiêm chỉnh trước ngực, ngón tay nhẹ nhàng đặt cùng nhau, tạo ra khoảng không ở giữa hai bàn tay. Cẳng tay thả lỏng, khuỷu tay hướng ra hai bên gần như thành một đường thẳng.
Trên đây là một vài lễ nghi chào hỏi, không chỉ an toàn, lịch sự, mà cũng phù hợp với nhiều hoàn cảnh khác nhau. Quan trọng hơn, những lễ nghi này có thể thể hiện nội tâm tôn kính và khiêm nhường. Mọi người khi thực hiện vẫn có thể đảm bảo cự ly xã giao, đồng thời cũng nhắc nhở bản thân không quên sự chân thành và kính trọng lẫn nhau!
Văn hóa Trung Hoa quả thật có rất nhiều nét đặc sắc, là “liều thuốc” kích thích bất cứ ai muốn tò mò về vùng đất giàu truyền thống này. Nếu du khách muốn tự mình khám phá nhiều điều thú vị hơn thì hãy book Tour Trung Quốc của chúng tôi nhé! Chúc du khách có một chuyến đi vui vẻ và thú vị!