Ẩm thực Trung Quốc hiện đại nổi tiếng với đồ ăn nhiều dầu mỡ, béo ngậy. Tuy nhiên, phiên bản này khác xa với thói quen ăn uống truyền thống củangười Trung Hoa cổ xưa.

Chuyên gia ẩm thực Trung Quốc Lorraine Clissold tin chắc rằng: “Cách ăn truyền thống của người Trung Quốc rất tốt cho sức khỏe, giúp chống lại bệnh tật và kéo dài tuổi thọ”. Dưới đây là một số bí mật về chế độ ăn uống truyền thống của người Trung Hoa xưa:

1. Ít thịt, nhiều rau

Trải qua hàng thế kỷ, do điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội, chế độ ăn truyền thống của người Trung Quốc chủ yếu xoay quanh các loại rau củ, gạo và đậu nành, trong khi thịt chỉ phụ. Chế độ ăn uống như vậy đã mang lại nhiều yếu tố tốt cho sức khỏe.

Theo nghiên cứu của Giáo sư Campbell – Giám đốc dự án hợp tác giữa Cornell – Trung Quốc – Oxford về Dinh dưỡng, Sức khỏe và Môi trường về thói quen ăn uống của cư dân tại 100 ngôi làng ở nông thôn Trung Quốc kể từ đầu những năm 1980, thịt chỉ chiếm 20% trong chế độ ăn của người Trung Quốc. Vì thế, bữa ăn truyền thống của họ giàu chất chống oxy hóa và chất dinh dưỡng có nguồn gốc thực vật.

Tại các nông thôn Trung Quốc, tỷ lệ người mắc các bệnh nan y như: ung thư vú, đại tràng, trực tràng nhỏ hơn rất nhiều so với Mỹ – nơi thực phẩm chủ yếu là thịt. Tỷ lệ người bị bệnh tiểu đường type 2 cũng không nhiều.

Vậy một bữa ăn Trung Quốc truyền thống bao gồm những gì? Một ngày mới thường bắt đầu với một bát cháo nấu từ gạo. Vào buổi trưa, có cơm rau, thêm một chút thịt để tăng hương vị. Bữa cơm tối sẽ có 4 món chính. Ít nhất một trong số đó là món rau xanh, cà chua hoặc khoai lang, còn lại là đậu phụ và một ít thịt heo hoặc bò.

Cách xào rau vừa chín tới của người Trung Quốc cũng giúp giữ lại các vitamin, chất xơ và khoáng chất. Đối với rau củ hấp, người đầu bếp cũng canh cho rau chín vừa đủ để không làm mất chất dinh dưỡng.

Xào rau là cách làm rất thông minh để kết hợp thịt với nhiều loại rau củ tốt cho sức khỏe như ớt chuông hay giá đỗ. Trong các món xào, thịt chỉ nên chiếm một tỉ lệ nhỏ.

Không chỉ với món rau xào, người Trung Hoa có thể thêm hoa quả vào sữa chua, thái cà rốt, hành tây, nấm hoặc đậu vào các loại nước sốt, hay đơn giản như lát thêm những lá rau xanh vào bánh mì, Sandwich để vừa bổ sung dinh dưỡng, vừa tạo hương vị cho món ăn.

Cuối mỗi bữa ăn, người Trung Quốc thường không thể thiếu hoa quả tươi. Hoa quả không chỉ chứa ít calo mà còn cung cấp nhiều chất xơ, axit folic, vitamin A và C, giúp chống lại nhiều loại bệnh.

2. Ăn thực phẩm theo mùa

Văn hóa Trung Hoa nhấn mạnh vào mối liên hệ giữa con người và môi trường với quan điểm: “Sống thuận theo tự nhiên”. Thực phẩm theo mùa được coi là cực kỳ lành mạnh cho cơ thể trong khi thực phẩm trái mùa lại có thể gây hại cho sức khỏe.

3. Thực phẩm được phân loại thành 5 vị

Người Trung Quốc phân loại thực phẩm thành 5 vị. Vị rất quan trọng đối với cả thực phẩm và thảo mộc Trung Quốc vì mỗi vị ảnh hưởng đến một cơ quan nội tạng nhất định. Năm vị là: ngọt, chua, đắng, mặn và chát hoặc cay nồng. Nếu bạn có xu hướng thưởng thức các loại thực phẩm ngọt và mặn thì bạn đã bỏ lỡ các lợi ích sức khỏe của thực phẩm đắng, chua và cay, bạn nên mở rộng thị hiếu của mình. Thực phẩm ngọt tác động lên dạ dày và lá lách, ví dụ rõ ràng là mật ong, đường và dưa hấu.

4. Năm bậc năng lượng của thực phẩm

Năng lượng của thực phẩm được phân loại thành: lạnh, mát, trung tính, ấm và nóng. Đây là một khía cạnh rất quan trọng của thực phẩm bởi vì chế độ ăn uống cân bằng sẽ khác nhau tùy theo thể trạng của mỗi người. Ví dụ, một người có thể trạng lạnh sẽ cần nhiều thức ăn nóng hơn. Nếu một người bị bệnh thấp khớp lạnh và cơn đau tồi tệ hơn vào những ngày lạnh thì nên cho người này ăn những món ăn nóng như súp làm từ thảo mộc Trung Quốc như gừng, ớt đỏ, tiêu xanh hoặc quế. Hiểu được năng lượng của thực phẩm để tạo ra một chế độ ăn uống cân bằng là rất điều quan trọng. Thông thường các loại thảo mộc có hiệu quả và tác dụng nhanh hơn so với thực phẩm thông thường và vì lý do này các loại thảo mộc thường được sử dụng trong ẩm thực Trung Hoa.

5. Canh, Súp – món ăn cung cấp dinh dưỡng mà không làm quá tải calo

Một cách tuyệt vời khác để cung cấp dinh dưỡng mà không làm quá tải calo là thường xuyên chọn Canh, Súp. Người Trung Hoa tránh các bữa ăn khô và thường chọn thêm phần thức ăn lỏng bổ dưỡng vào mỗi bữa ăn. Món Canh, Súp sẽ giúp họ kiểm soát cơn thèm ăn của mình.

6. Tuân thủ nghiêm ngặt thời gian ăn uống

Cơ thể con người đánh giá cao tính nhất quán và thói quen. Theo lẽ tự nhiên, cơ thể được “thiết kế” để ăn vào ban ngày và nghỉ ngơi vào ban đêm. Vì vậy, ngay cả trong văn hóa Trung Quốc hiện đại, giờ ăn cũng được tuân thủ nghiêm ngặt. Điều này cũng giúp đảm bảo bạn ăn các bữa ăn hợp lý, và không phải tiêu thụ thêm đồ ăn vặt chứa nhiều đường.

7. Không ăn quá nhiều

Bí quyết lớn nhất để giữ dáng thon gọn mà vẫn ăn ngon trong văn hóa Trung Quốc là không bao giờ ăn quá nhiều. Người Trung Quốc có xu hướng ăn đủ 3 bữa mỗi ngày và tránh ăn vặt. 

8. Cân bằng Âm – Dương

Triết lý Âm – Dương cho rằng mọi thứ trong vũ trụ này đều được hình thành từ hai yếu tố đối lập nhưng bổ trợ lẫn nhau. Mọi thứ là Âm đều có một thứ là Dương tương ứng, như đêm và ngày, lạnh và nóng.

Những thứ mang năng lượng Dương cao thường ấm, mạnh và sáng, trong khi các vật mang nhiều năng lượng Âm mát, mềm và tối hơn. Hai yếu tố này tồn tại trong mọi vật thể, không có thứ gì chỉ hoàn toàn là một nguồn năng lượng.

Một số thực phẩm được coi là có tính Âm, số khác có thuộc tính dương, một số lại có sự cân bằng hoàn hảo giữa của cả hai. Người Trung Hoa tin rằng việc duy trì đồng đều Âm và Dương trong cơ thể rất quan trọng. Điều này có thể được thực hiện qua ăn uống đúng cách.

Thực phẩm có tính Dương thường ngọt, cay và dậy mùi, với màu sắc ấm như đỏ hoặc cam. Chúng thường khô và có nguồn gốc từ đất, như khoai tây, đu đủ, ớt và thịt cừu. Trái lại, thực phẩm có tính Âm thường đắng hoặc mặn, có nhiều nước hơn, màu xanh hoặc màu lạnh. Chúng thường có nguồn gốc từ nước, ví dụ như dưa chuột, đậu phụ, sen và xì dầu.

Ngoài ra, các cách chế biến khác nhau cũng mang thuộc tính Âm hoặc Dương. Chiên và nướng được coi là Dương, trong khi luộc và hấp là Âm.

Theo y học cổ truyền Trung Quốc, tinh thần và thể chất của một người được quyết định bởi sự cân bằng Âm – Dương trong cơ thể. Quá nhiều Âm hoặc quá nhiều Dương cũng sẽ khiến cơ thể mất thăng bằng, dẫn tới các loại bệnh tật. Do đó, bạn cần duy trì chế độ ăn đủ Âm – Dương, ăn đúng thực phẩm vào đúng thời điểm trong năm. Chẳng hạn như khi bị cảm lạnh tức là yếu tố âm mạnh hơn, do đó bạn nên ăn nhiều món có tính Dương. Người mảnh đất này thường ăn nhiều món nước và mát vào những tháng mùa hè, đồng thời làm ấm cơ thể với những món thuộc tính Dương trong mùa đông.

Một bữa ăn Trung Quốc thường hướng đến sự cân bằng nhờ kết hợp mùi vị (ngọt, cay, chua, đắng, mặn), độ cứng mềm và phương pháp chế biến. Sự hòa trộn giữa rau, thịt và tinh bột rất quan trọng. Các món khô, như món xào cay, thường được ăn kèm cháo hoặc canh.

Một đầu bếp nơi này thậm chí còn chú ý đến sự hài hòa của màu sắc trong món ăn. Ví dụ, thịt cần được nấu kèm rau củ có màu sắc tương phản, như ớt chuông hay hành. Nhờ đó, mỗi bữa ăn của người nơi đây đều phong phú và cân bằng. Đây được đánh giá là một trong những nền ẩm thực tốt cho sức khỏe trên thế giới.

9. Trà xanh

Cuối cùng, bí quyết cho một chế độ ăn uống lành mạnh của người Trung Quốc cổ đại là uống nhiều trà xanh. Nó giúp loại bỏ độc tố, hỗ trợ tiêu hóa và giảm cảm giác đói. Trà xanh còn chứa các chất chống oxy hóa giúp chống lại các gốc tự do có thể gây ung thư và bệnh tim.

Văn hóa ẩm thực Trung Hoa nói chung còn có rất nhiều điều thú vị đang chờ đón du khách đến khám phá. Vậy còn chần chờ gì nữa mà du khách không Book Tour Trung Quốc của chúng tôi ngay hôm nay để có được thật nhiều trải nghiệm đáng nhớ?