Mỗi quốc gia đều có một trang phục riêng cho mình mang đậm nét văn hóa và truyền thống đặc trưng cho con người của đất nước đó. Nếu Việt Nam có Áo Dài, Hàn Quốc có Hanbok, Nhật Bản có Kimono thì người Trung Quốc có Xường Xám. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng đi tìm hiểu về trang phục Xường Xám nhé!
Xường Xám (hoặc Sườn Xám) là một loại trang phục truyền thống Trung Hoa, được gọi bằng nhiều tên khác như: Trường Sam và Kỳ Bào. Tên gọi “Kỳ bào” nghĩa là “chiếc áo khoác dài của người Mãn Thanh”. Trang phục này cũng được gọi là “Thượng Hải trường bì bào” (áo dài Thượng Hải) do xuất hiện nhiều ở Thượng Hải. Loại trang phục này rất thịnh hành của chị em phụ nữ Trung Hoa, bởi nó thể hiện được phong thái đoan trang, đường nét mĩ miều, yêu kiều, mềm mại của người phụ nữ.
Về nguồn gốc của Xường Xám, cho đến ngày nay vẫn có rất nhiều tranh cãi. Có rất người từng cho rằng xuất phát điểm của bộ trang phục này đã có từ thời Tây Chu, một triều đại phong kiến đã có từ rất lâu trong lịch sử của Hoa. Tuy nhiên, phần lớn các nghiên cứu chỉ ra rằng Xường Xám có xuất xứ từ trang phục của người Mãn dưới thời nhà Thanh. Tiền thân của Xường Xám được cho là trang phục đặc trưng của bát kỳ (chế độ phân chia người của người Mãn do vua Nỗ Nhĩ Cáp Xích lập ra) được gọi là Kỳ phục. Tuy nhiên, sau này do sự giao lưu văn hóa của người Mãn và người Hán, Kỳ phục dần dần thay đổi mang nét nhẹ nhàng, thướt tha hơn không còn quá rườm rà như Kỳ phục. Và đặc biệt là sự tiếp nhận văn hóa phương Tây càn khiến cho Xường Xám tách rời ra khỏi Kỳ phục ban đầu tạo thành một trang phục hoàn toàn mới vừa có vẻ đẹp Á Đông lại vừa có khí phái hiện đại đương thời.
Từ thời vua Đạo Quang (1821-1850) tới Quang Tự (1875-1908), cho đến những năm đầu của thế kỷ 20, chiếc Xường Xám đã trải qua nhiều thay đổi, nhưng vẫn luôn gắn liền với nhiều mỹ nhân nổi tiếng của Trung Hoa như: Tống Mỹ Linh, Lâm Huy Âm, Hồ Điệp, Nguyễn Linh Ngọc, Trương Ái Linh,… Nó đạt tới đỉnh điểm khi người ta đặt ra những câu hỏi bông đùa kiểu không biết là xường xám đã “tạo” nên thế hệ mỹ nhân hay thời đại mỹ nhân tồn tại là để làm đẹp cho Xường Xám. Có lẽ cũng từ đó là trên các sàn diễn nghệ thuật, nó cũng nhanh chóng trở thành trang phục biển diễn và trở thành biểu hiện vĩnh cửu cho phụ nữ Trung Hoa.
Theo truyền thống, Xường Xám được may bằng lụa, có thêu hoa văn. Các hoa văn trên Xường Xám chủ yếu dựa trên thủ pháp phác họa, các hoa văn này thường là rồng và kỳ lân, phượng hoàng cùng tiên hạc trắng, bát tiên,… Ngày nay, các hoa văn trên Xường Xám thường sử dụng các thiết kế tranh thủy mặc. Xường Xám ôm lấy thân nhưng không bó sát vào cơ thể, cổ cao và tà áo thẳng. Từ những năm đầu thế kỷ 20, Xường Xám có sự thay đổi khá nhiều về mặt kết cấu, ví dụ như: cổ dựng, chỉ có hai bên vạt áo xẻ, ôm sát thân, tay áo có thể liền hoặc rời thân. Và bắt đầu từ những năm 20, Xường Xám xuất hiện dần dần trên đường phố Thượng Hải rồi lan sang Tô Châu, Hàng Châu, Dương Châu,… Sau đó, do ảnh hưởng của nền văn hóa phương Tây, Xường Xám đã có một vài đổi mới so với thời Mãn Thanh: Cổ áo có thể tròn, cao hoặc xẻ, tay áo tùy theo được thiết kế loe hoặc cắt ngắn. Hơn nữa, dáng áo có thể được cắt ngắn độ dài của tà, áo váy rời nhau với đường xẻ sâu để phù hợp hơn với xu hướng ngày càng sexy hóa.
Loại váy áo liền thân này làm tôn thêm dáng của người thiếu nữ, phần trên ôm sát thân, hàng cúc được thiết kế vắt chéo sang môt bên rồi chạy dọc một bên sườn, hai tà xẻ cao đến ngang đùi tạo dáng thướt tha, tôn vẻ nữ tính, mặt trước của Xường Xám thường được thêu các họa tiết bằng chỉ ngũ sắc. Trên phương diện tạo mẫu hay trang trí thủ pháp đều thể hiện được những nét truyền thống văn hóa sâu đậm của Trung Quốc. Ngoài ra, loại váy áo này còn làm nổi bật đức tính đoan trang, trang nhã, kín đáo của người thiếu nữ.
Nếu như Xường Xám là trang phục truyền thống làm tôn lên vẻ đẹp của người phụ nữ Trung Hoa thì Trường Bào, Mã Quái là loại trang phục truyền thống của nam giới Trung Hoa.
Trường Bào, Mã Quái (một dạng áo khoác bên ngoài), hai loại trang phục này đều là trang phục của dân tộc Mãn Thanh, áo cổ tròn, ống tay cửa hẹp, Mã Quái thường là xẻ giữa, cài nút thắt, ống tay áo hình chữ U, còn Trường Bào thường là xẻ bên.
Cũng có loại trang phục được kết hợp giữa Trường Bào và Mã Quái, loại trang phục này chỉ có vạt áo dưới của Trường Bào còn phần trên là Mã Quái, hai phần được nối với nhau bằng một dải cúc được đính ở mặt trong của Trường Bào, mặc hai loại trang phục này không chỉ thể hiện được sự long trọng mà còn đem lại cảm giác tự nhiên, thoải mái cho người mặc.
Ngày nay, Xường Xám đã hoàn toàn thoát khỏi cái bóng dáng của chiếc áo thời Mãn Thanh. Giá trị của chúng không chỉ còn đơn thuần là kiểu dáng trang phục nữa mà còn là sự dung hòa tương trợ giữa quan điểm mĩ học hiện hành phương Tây cùng lối thiết kế dân tộc truyền thống Trung Hoa, đó là sự thể hiện sự thống nhất hoàn mĩ giữa tính dân tộc và thế giới.
Tuy ngày nay người ta không mặc Xường Xám phổ biến như dạo đầu thế kỷ 20 nữa, nhưng nó vẫn được tôn thờ như một trang phục truyền thống với sức sống trường tồn, ẩn chứ vẻ đẹp tâm hồn và khí chất của người phụ nữ Trung Hoa vậy. Xường Xám vẫn được diện vào những dịp lễ quan trọng như Tết cổ truyền, cưới hỏi, trong những cuộc thi sắc đẹp quốc tế. Ngày nay, các giáo viên nữ, hiệu trưởng cũng mặc Xường Xám trong kỳ thi Đại học, các bà mẹ chờ con bên ngoài cũng mặc Xường Xám với ngụ ý mong con mình chiến thắng trong kỳ thi. Như vậy, dù đã trải qua nhiều thăng trầm trong lịch sử nhưng bộ Xường Xám vẫn tồn tại và trở thành biểu tượng của vẻ đẹp trường tồn với thời gian.
Xường Xám, Trường Bào, Mã Quái,… không chỉ là biểu hiện nét đẹp văn hóa của đất nước Trung Hoa mà còn tôn lên vẻ đẹp của mỗi người dân khi khoác lên mình bộ quốc phục. Nếu du khách là người yêu thích văn hóa Trung Hoa và đặc biệt là yêu thích những bộ trang phục truyền thống này thì hãy nhớ tìm mua để làm kỷ niệm sau chuyến du lịch Trung Quốc thú vị này nhé!
